Bảo hiểm quốc gia, tên nghe vậy, nhưng lại chẳng liên quan gì đến các loại ‘bảo hiểm' mà mọi người vẫn biết đến hihi. Dù không có chữ ‘tax', bảo hiểm quốc gia cũng chỉ là một loại thuế như thuế thu nhập cá nhân (income tax) vậy đó. Cả 2 loại thuế này đều được đánh trên cùng một loại thu nhập, kiếm nhiêu đóng nhiêu, dù đi làm thuê hay tự làm chủ self-employed thì đều phải trả cả 2 loại đó!
Vậy tại sao không gộp 2 loại đó làm một cho đỡ phức tạp? Hồi mới biết đến thuế, Liệu cứ thắc mắc hoài vậy đó! Hoá ra, số tiền được thu từ 2 loại thuế này được sử dụng cho mục đích khác nhau, chính phủ phải tách ra thì mới có thể sử dụng tiền thuế hiệu quả và minh bạch. Chứ giờ mà trộn gạo với thóc thì chị Tấm hết đường đi quẩy!
Nếu như, thuế thu nhập cá nhân giúp nhà nước chi trả cho các dịch vụ ‘công cộng’ như:
- Hạ tầng: đường mà ổ gà, ổ vịt là được vá kịp thời, hay càng ngày càng nhiều tuyến đường tàu, xe được mở rộng để bớt tắc đường mỗi sáng thứ 2
- Giáo dục: bước ra đường là khu nào cũng có trường học, nhiều khi một khu còn có mấy cái trường lận, bố mẹ đi đón đỡ vất vả hẳn. Đi học thường cũng đâu mất tiền học phí đâu!
- Y tế: hệ thống y tế NHS nhìn chung cũng quá tải, nhưng miễn phí nè, nhà nước cũng đang tích cực đầu tư cải thiện dịch vụ và chất lượng cho bà con.
- An ninh: đi đâu cũng thấy cảnh sát đảm bảo trật tự an ninh, rồi phòng cháy chữa cháy, hay cũng phải đầu tư cho quân đội bảo vệ đất nước nữa chứ.
Các khoản bảo hiểm quốc gia thì lại liên quan trực tiếp đến lợi ích ‘cá nhân’, từng cá nhân khoẻ mạnh thì cộng đồng mới mạnh khoẻ được. Ví dụ:
- State pension (Lương hưu nhà nước): đến tuổi nghỉ hưu, nhà nước giở cuốn ‘National insurance record' của bạn ra, nhận được lương hưu nhà nước hay không là phụ thuộc vào số năm bạn đóng national insurance. Để nhận được thì phải đóng ít nhất 10 năm, còn nhận full thì phải 35 năm lận.
- Maternity allowance (Trợ cấp thai sản): chị đăng ký làm sole trader tự kinh doanh, trợ cấp thai sản lấy được nhiều hay ít phụ thuộc vào số tuần chị nộp Class 2 NIC. Ai cần tìm hiểu về loại này thì đọc lại các bài viết trước nè!
- Jobseeker’s allowance - JSA (Hỗ trợ thất nghiệp): tình hình kinh tế khó khăn, các công ty cơ cấu lại nhiều, nhỡ bị sa thải thì lấy tiền JSA trang trải đỡ, một trong những điều kiện để lấy được tiền này là đi làm đóng Class 1 ít nhất 2-3 năm!
Bài này Liệu chỉ giải thích về National Insurance phải trả của nhân viên, người đi làm thuê thôi nha, về self-employed và công ty hẹn bài khác nè.
1. Vậy nhân viên đi làm công ăn lương thì phải trả loại thuế nào?
Chính là 2 loại thuế sau đây:
- Thuế thu nhập cá nhân (Income tax) theo mức 20%, 40% hoặc 45% tuỳ độ giàu (đã có chi tiết trong bài trước)
- Thuế bảo hiểm quốc gia Class 1 National Insurance theo mức 8% và 2% tuỳ độ giàu
2. Cách tính của Class 1 National Insurance
Bảo hiểm quốc gia thì sẽ được tính theo kỳ trả lương (pay period), tuỳ vào công ty trả theo tuần hay tháng. Liệu sẽ để số liệu theo tháng, nếu mọi người nhận theo tuần thì cứ nhân cho 12 tháng chia 52 tuần là ra nhé!
Tưởng tượng thu nhập sẽ được chia ra các ruộng bậc thang, mỗi bậc sẽ áp dụng một tỷ lệ thuế khác nhau:
- Bậc từ £0 đến £1,048: bậc này miễn thuế -> 0%
- Bậc từ £1,048 đến £4,189: thu nhập trong bậc này bị đánh thuế 8%
- Bậc từ £4,189 trở lên: thu nhập trong bậc này bị đánh thuế 2%
Giả sử, lương một năm thuế của bạn là £54,000. Mỗi tháng kiếm được £4,500 trước thuế. Thuế bảo hiểm quốc gia Class 1 được tính như sau:
- £0 đến £1,048: 0%
- Từ £1,048 đến £4,189: (4,189 - 1,048) x 8% = £251.28
- Trên £4,189: (4,500 - 4,189) x 2% = £6.22
Mỗi tháng vị chi thiệt hại £251.28 + £6.22 = £257.50
(Mức thuế được cập nhật từ tháng 04 năm 2024)